Hafta 8

Aykırı

Sosyal inovasyona ornek nedir?

Arabuluculuk sistemi mesela

Detay icin suraya bakiniz. Yeni cagin hizi, yogunlugu altinda catirdayan burokrasiye karsi alternatif sistemler gerekiyor. Sistemin ilk kez 1960 yili basinda ABD'de kullanildigina dikkatinizi cekerim. Esik ani, kirilma noktasi 1956 yilidir.

Kursat Bumin

İçinizde Ali Sami Yen Stadı'nın nerede, trafiğin nasıl bir keşmekeş içinde olduğu bir bölgede yükseldiğini bilen çoktur. Üzerinden köprüler geçirilmiş bu bölge (Mecidiyeköy) şehircilik açısından bir yüz karası durumunda.

Dogru

Eger Dante'nin Ilahi Komedya'sini filme cekecek olsam ve ana mekan Istanbul olsa, cehennem icin kesinlikle Mecidiyekoy'u secerdim. Berbat bir mekan, her turlu estetik anlayisini yokedecek kapasitede. Buraya Picasso girse, disari Bedri Baykam olarak cikar. Bu kadar net.

Emre Akoz

ABD'li yazar ve düşünür John Brockman'ın hazırladığı kitapta [..]

Bu zat'tan bahsettik

John Brockman Edge organizasyonunun kurucusudur - Edge'in manifestosunun bir kismini burada tercume etmistik.

Hadi Uluengin

Derece derece, gelenekçilikten gericiliğe uzanan bir skala içinde değerlendirilir. [..] Artı, “sol”un mayasında, hamurunda ve genetiğinde müesses nizam eleştirelliği vardır.

Yeterli degil

Ayirimin islemedigi yerlere verilen diger ornekler iyiydi. Fakat ustteki tanim bile bir sag / sol ayrimi icin yeterli degil... Ya otorite karsitligi, muesses nizam karsitligi "gelenegin" parcasiysa?

ABD orneginde kurucu babalarin getirdigi duzenin anayasa uzerinden bireysel haklari, asiri otoriteye karsi korumakta oldugu bilinir, ve bu "gelenegi" "kollamak" isteyen insanlar vardir. Diktaya karsi korunma, nizamin surekli sorgulanmasi bu kisileri (guya) sol yapiyor, ama bu kisiler gelenekcilik (!) yuzunden politik tartismada "sagci" oluyorlar. Diger yandan endustriyellesme, modernitenin mumkun kildigi asiri merkeziyetciligin tukenmesi sonucu, yeni teknolojiler tekrar bireyi ve onun istegine gore kurdugu baglantilari, birliktelikleri on plana cikartti, ve boyle bir dunyada ustte bahsedilen kisiler kendilerini "degisim dinamigi" benzer bir soylemde buluyorlar, e bu durumda yine "sol" mu oluyorlar? Ne oldu terminolojiye? Patladi.

Her fikir, her tarihi kisilik, her tarihi kesim kurtarmaya, anilmaya deger degildir. Bazi fikirler, kisilikler digerlerinden daha onemsizdir, ve kaldirip bir kenara atilabilirler. Sag / sol ayirimi bu tur degersiz fikirlerden.

John Pomfret yazisi

Whaleback Dagi bir zamanlar 1500 feet (457 metre) yuksekliginde bir kara parcasiydi. Bugun bu dagin yerinde bir delik duruyor, bu delik dunyanin en buyuk acik hava demir madeni; koca bir dag unufak edildi ve icindeki hammadde tamamen Cin'e ihrac edildi.

300 milyon ton demir, yaninda cok miktarda dogalgaz ithaliyle sanki Cin Avustralya'nin kendisini satin aliyor. Dunyanin simdiye kadarki en buyuk dogal kaynak transferi Avustralya'yi zengin ettigi gibi alarm durumuna da gecirdi. [..] Yukselen bir Cin su anda Avustralya'nin en cok ticaret yaptigi ulke halinde. Cin sadece son 18 ay icinde Avustralya ekonomisine 40 milyar dolarlik yatirim parasi pompaladi. Cin'in 70,000 ogrencisi Avustralya'nin egitim sistemine finansliyor, yarim milyon turisti Avustralyalilarin cankurtaran, kurupiye, emlakcilik gibi islerde istihdam olmasini sagliyor. Bu yuksek boyutlardaki ticaret Avustralya'nin son kuresel krizden en iyi izole olan gelismis ulke olmasini sagladi. Avustralya hukumeti bile artik "Cince konusuyor"; Mevcut basbakan Kevin Rudd akici sekilde Mandarin konusabilmekte.

Fakat tum bu iliskiler Avustralya'da Cin hakkindaki gorusleri toz pembe haline getirmedi. Son bes senede yapilan anketler halkin "kuzeydeki deve" suphe ile baktiklarini ortaya cikartti. Basbakan Rudd hem mevcut ticareti desteklerken, bir yandan iliskiyi dengelemek icin ABD ile askeri ve diplomatik iliskileri gelistirmeye basladi. 2009 Nisan ayinda Rudd, II. Dunya Savasi'ndan bu yana Avustralya'nin yapacagi en buyuk askeri yatirimi / genislemeyi anons etti ve Savunma Bakanligi acik bir sekilde sebebin Cin oldugunu belirtti.

"[Dogu Afrika'da] SMS teknolojisini kullanarak basit telefonlar ile para transferi yapilabiliyor, boylece bir banka hesabi, kredi karti olmayan insanlar telefonlarini bir elektronik cuzdan olarak kullanabiliyorlar. Dunyada yaklasik 2.5 milyar civari insanin banka servislerine erisimi yok. Fakat cep telefonu olanlar icin mobil para iyi bir secenek. Sistem soyle isliyor: yerel mobil para gorevlisine (cogunlukla bir kose bakkali) mobil hesabiniza nakit vererek para yuklettiriyorsunuz, gorevli guvenli bir SMS mesaji ile bunu hallediyor. Bundan sonra bu para diger hesabi olanlara yine SMS ile odeme icin kullanilabiliyor. Eger odemeyi alacak kisinin mobil para hesabi yoksa, sistem onlara ozel bir kodu text halinde gonderiyor; bu kodu herhangi bir yerel gorevlisine gosterince, karsiligi olan nakit parayi alabiliyorsunuz. [..] Kenya Merkez Bankasina gore 2008'de gunde $13 milyonluk odeme, mobil sistem ile yapildi, bu miktar ayni yildaki kredi kart islemleriyle ayni seviyedeydi. Banka, 2010 yilinda mobil para ile odemelerin kredi kart kullanimini asmasini bekliyor"

Matematiksel hesaplama paketi olarak Matlab'den Python'a gecis yaptik. Artik temel, altyapi (infrastructure) tipi yazilimlarda acik kaynak'a dogru bir gidis var, basit / temel / herkese lazim (commodity) haline gelen araclarda o yone dogru bir kayma oluyor. Isletim sistemlerinde, veri tabanlarinda bu gidisi gorduk. Matlab ticari bir program, Python Numpy, Scipy acik yazilim; ve Matlab'in ticari olusu ornek programlarin paylasilmasini, egitim amacli kullanimi zorlastiriyor.

Parag Khanna yazısından

Obama, yönetiminin ilk yüz gününde dış ilişkilerde onyıllarca kullanımda kalmış olan bir politikayı kaldırdı: Bu politika Amerika'nın başıbozuk / asi (rogue) devletleri bulup izole etmesidir. Obama değişik yollarla Küba, Venezuella, İran, Myanmar, Kuzey Kore gibi devletlere elini uzattı, ve, halen politikanın bahsedilen ülkelerdeki yapıcı potansiyeli tam ortaya çıkmamış olmasına rağmen geleceği parlak olan bu atılım pozitif bir dinamiği başlatabildi. Bir o kadar önemli olan başkanın Rusya ile silahsızlık bağlamında, Çin ile ekonomik ilişkilerin dengelenmesi bağlamında büyük güçlerle ilişkilerine yeni bir ton getirmesidir: Bu durum, Obama'yı günümüz çok kutuplu dünyası ve jeopolitik piyasasının gerçeklerini göz önüne alan ilk başkan yapıyor. Bu dünyada bir süpergücün bile herhangi bir devleti izole etmeye gücü yetmiyor, çünkü diğer büyük güçler o ülke ile ilişkiye geçip ona diplomatik, finansal, askeri can simidi verebiliyorlar.

Keynes, Hayek Hip-Hop

https://youtu.be/d0nERTFo-Sk

Cep telefonu uygulamalarinda iyi potansiyel var. Girdi olarak canli video, resim, ses, hareket, yon (pusula) gibi algilayicilarin oldugunu dusunursek, pek cok uygulama cesidi akla gelebilir. Alttaki uygulama barkod islemekten esinlenmis, telefonda lazer okuyucu yok, ama onun yerine yerine telefonun kamerasi uzerinden goruntu isleme algoritmalari ayni isi yapabiliyor. Resmin sol alt kosesindeki imaj "QR kodu"; kamerayi bu koda tutup, uygun isleyici programi telefonda isletince, goruntuden bu kodu alip, o kodun belirttigi islemler yapilabiliyor, bir program indirmek, bir kataloga bakmak, vs. Ornekte ABD Hava Durumu Kanali (Wheather Channel) ozel bir kod koymus ki telefonu kodu okuyunca kendi hava durumu programlari telefona indirilebilsin. Barkod yanindaki mesaj "Android kullanicilari, burayi tarayin" diyor. Televizyondan telefona direk kablo, radyo, vs. baglanti olmamasina ragmen, QR kodu uzerinden sanki baglanti varmis gibi bilgi aktarmak mumkun olmakta... Baglanti.

Onceki yazidaki kultur kodundan analize devam edelim: Ordu baba, Cumhurbaskani anne. Bu durumda basbakan ailedeki "en buyuk erkek cocuk" oluyor. Buyuk abi olarak ona kismen sorumluluk veriliyor ama kesinlikle evin lideri degil, hata yaptiginda baba araya girerek "kurtarabiliyor (iyi darbe)". Hatta, bazen baba oglana ders vermek icin kotu sartlari kendisinin yarattigi bile oluyor (balyoz, kafes).

Halk bu denklemde ailedeki en kucuk cocuk konumuna dusuyor. O giydiriliyor, besleniyor, "ah canim, tatli sey, buyuyecek adam olacak" deniyor (kendi kendine propaganda). Kucuk cocuk pasif, sebze gibi, guneste birakiliyor, arada sirada sulaniyor. Tabii "egitilmesi" gerekiyor, "kollanmasi" sart. Kucuk cocuk sikayetini, rahatsizligini sadece arada sirada aglayarak iletebiliyor (demokrasi) [1]. Bu denklem abi, kucuk cocuk iliskisini aciklar, abi kucuk kardeslerini bazen "buyuklere" karsi korumaya mecbur hissediyor. Eger baba dengesiz bir tip ise (bizim ordu), bu korumanin cok yapilmasi gerekebiliyor.

Peki tarihimizde bir basbakanin oldurulebilmesi nasil aciklanacak? Zor degil: Padisah -> Ordu -> Baba baglantisini takip edelim: Padisah'in kendi oglunu oldurttugu tarihte gorulmus bir vakadir. "Kanuni" Suleyman bu orneklerden biri. Vahsi bir sistem. Her neyse, eger analoji padisah / sadrazam ile yapilirsa, durum aynidir, sultan "vesayet" verir, sadrazam yonetir, ama kellesi koltuktadir, gumburtuye gidebilir - pek cok kez de gitmistir.

Yine ekleyelim: Bunlar 2. seviye duygusal zekadaki sacmaliklardir ... Kultur kodlari agir degistikleri icin ne hayatta kalmakla, ne de akilla ilgileri kalmamis olabilir. Hayatta kalmak ile dandik kultur kodlari catismaya girerse, kultur kodlari silinir.

[1] Gun icinde "anne baba isteyken" cocuga bakmak dadinin isi. Dadi, bir kisim medya. Cocuk aglayinca eline oyuncak verip, dikkatini dagitmak, agzina emzik vermek gibi gorevleri var.

Econtalk podcast'te konuk Garrett Jones ile konuşmadan, mealen:

Nobel ödüllü Kydland ve Prescott üretkenliği temel alarak, ekonomideki iniş çıkışları açıklayabildiler, fakat model son 3 krizde başarısız oldu. Bu krizlerde üretkenlik inmedi, yukarı çıktı. Sebep nedir? Jones'a göre sebep üretkenliğin karakterinin değişmiş olmasında yatıyor (bizim blog'un ana teması). Otomizasyon, vs. sayesinde bir sonuç ürünü inşa etmek eskisinden daha az çalışan gerektiriyor - çalışanların büyük bir kısmı ya bir sonraki ürünü, ya da mevcut olanın inşasını iyileştirilmesi yönünde ar-ge, şirket kültürü, süreç yaratma, pazarlama gibi işlerle uğraşıyorlar. Şimdi: Kriz zamanında mevcut şablonlar, "kurulu düzen" ile bir süre üretmeye devam edilebilir, bu sebeple (bahsedilen kollardaki) işten çıkarılanlar sonuç üretimde kısa vadede etki etmiyor. Ve, eğer üretkenlik mevcut üretim / çalışan insan sayısı olarak hesaplanırsa, bölen azalacağı zaman bölünen sabit kalsa bile sonuç büyüyecektir. İşte son krizlerde üretkenliğin artıyor gözükmesinde / olmasındaki sebep budur.